Klauzule indemnifikacyjne - indemnification provisions/hold harmless provisions

W ramach kolejnego wpisu z serii #lawmeetsenglish dziś o tzw. klauzulach indeminifikacyjnych (indemnification provisions/hold harmless provisions). Postanowienia tego typu spotykamy bardzo często w umowach zawieranych w stosunkach transgranicznych, np. umowach ramowych o współpracy, umowach dystrybucyjnych oraz innego rodzaju umowach, na podstawie których strony świadczą na swoją rzecz różnego rodzaju usługi. Do polskiego porządku prawnego zostały one transponowane z obcych systemów prawnych, jednak ich zastosowanie nie jest tak powszechne jak ma to miejsce w międzynarodowym obrocie prawnym.

W umowach zawieranych w stosunkach transgranicznych, postanowienia te często znajdują się w końcowej części umowy. Zdarza się, że przedsiębiorcy nie przykuwają do nich większej uwagi, przyjmując, że jest to pewnego rodzaju standard. Doświadczeni uczestnicy obrotu prawnego wiedzą jednak, że postanowienia indemnifikacyjne są istotnym elementem negocjacji lub osią sporu i warto poświęcić im odpowiednią ilość uwagi.

Jaki jest cel wprowadzania postanowień indemnifikacyjnych do umowy?

Postanowienia te mają na celu ograniczenie ryzyka związanego z wejściem w relację handlową i określenie podziału odpowiedzialności za różne zdarzenia pomiędzy stronami umowy. Wskazują one, która ze stron kontraktu ponosi ciężar ekonomiczny odpowiedzialności za wystąpienie danego zdarzenia i to często niezależnie od tego, czy strona ta ponosiła by odpowiedzialność z prawnego punktu widzenia[1]. Swoboda kontraktowania pozwala przyjąć na siebie odpowiedzialność za wystąpienie określonego zdarzenia i jego konsekwencje, w tym finansowe.

Postanowienia te znajdują się często w umowach, w przypadku których ryzyko związane z niewłaściwym wykonaniem lub naruszeniem umowy jest duże.

Jak wygląda przykładowa klauzula indemnifikacyjna i co można w niej zawrzeć?

Na podstawie postanowień indemnifikacyjnych jedna strona umowy zaciąga zobowiązanie względem drugiej strony do zrekompensowania jej szkód jakie mogą wystąpić w związku z określonymi zdarzeniami lub do uchronienia jej przed określonymi roszczeniami[2]. Mając na uwadze swobodę kontraktowania, klauzule te mogą mieć bardzo różną treść i zakres, w zależności od tego co jest przedmiotem konkretnej umowy i jakie ryzyka wiążą się z rozpoczęciem współpracy przez strony. W praktyce często chronią one przed potencjalnymi roszczeniami ze strony osób trzecich. Mogą to być przy tym podmioty prywatne, jak i publiczne. Samo roszczenie osoby trzeciej może być następstwem np. wad rzeczy, która ma być wprowadzana do sprzedaży lub dokonanego naruszanie praw autorskich[3]. Postanowienia te mogą jednak także dotyczyć stosunków pomiędzy stronami umowy.

Przy zawieraniu umowy obejmującej klauzulę indemnifikacyjną warto zwrócić szczególną uwagę na kwestie językowe, a także prawo właściwe przewidziane dla danej umowy, gdyż ono właśnie będzie miało wpływ na znaczenie poszczególnych pojęć pojawiających się w umowie.

Przyjrzyjmy się przykładowym klauzulom indemnifikacyjnym (nie oceniam ich prawidłowości, a jedynie przytaczam):

PRZYKŁAD I

,,1. To the extent authorized by the Constitution and laws of the State of Texas, Institution shall indemnify and hold Sponsor harmless against any and all claims, demands, damages, liabilities and costs incurred by Sponsor which directly or indirectly result from, or arise in connection with, any negligent act or omission of Institution, its agents, or employees, pertaining to its activities and obligations under this Agreement.

2. Sponsor shall indemnify and hold Institution, System, their Regents, officers, agents, and employees harmless against any and all claims, demands, damages, liabilities and costs which directly or indirectly result from, or arise in connection with defects in the design or manufacture of the Study Drug or from Sponsor’s use of the results of the Study.’’

(źródło: https://www.utsystem.edu/offices/general-counsel/indemnification-sample-clauses#IND12.0)

PRZYKŁAD II

,,The service provider shall indemnify the customer against all actions, claims, losses and expenses in respect of loss or damage to third party property arising from the services supplied by the service provider.’’

(źródło: https://hallellis.co.uk/indemnity-clauses/)

PRZYKŁAD III

,,Each party shall indemnify the other party from any and all claims, causes of action, suits, damages or demands whatsoever, arising out of any breach of this agreement by the indemnifying party.’’

(źródło: https://hallellis.co.uk/indemnity-clauses/)

PRZYKŁAD IV:

,,Indemnity. Except for Lessor’s gross negligence or willful misconduct, Lessee shall indemnify, protect, defend and hold harmless the Premises, Lessor and its agents, Lessor’s master or ground lessor, partners and Lenders, from and against any and all claims, loss of rents and/or damages, liens, judgments, penalties, attorneys’ and consultants’ fees, expenses and/or liabilities arising out of, involving, or in connection with, the use and/or occupancy of the Premises by Lessee. If any action or proceeding is brought against Lessor by reason of any of the foregoing matters, Lessee shall upon notice defend the same at Lessee’s expense by counsel reasonably satisfactory to Lessor and Lessor shall cooperate with Lessee in such defense. Lessor need not have first paid any such claim in order to be defended or indemnified.’’

(źródło: https://www.lawinsider.com/clause/indemnity).

Czy w umowie zawieranej pomiędzy polskimi przedsiębiorcami można zawrzeć klauzulę indemnifikacyjną?

Jak najbardziej.

Umieszczanie tego typu postanowień w umowach zawieranych w obrocie krajowym znajduje swoją podstawę w zasadzie swobody kontraktowania. W prawie polskim, podstawa prawna do konstruowania tego rodzaju postanowień może wynikać w szczególności z następujących przepisów prawa: art. 392 KC, art. 393 KC, art. 508 KC, art. 519 KC.

Podsumowanie

Klauzule indemnifikacyjne stanowią pewnego rodzaju standard w międzynarodowym obrocie prawnym. Niewątpliwie ich wykorzystanie, także w relacjach krajowych może mieć swoje uzasadnienie. Finalnie wszystko zależy od przedmiotu konkretnej umowy.

Jeśli interesuje Was słownictwo dotyczące business English dotyczące tematyki klauzul indemnifykacyjnych koniecznie zajrzyjcie na stronę partnera akcji #lawmeetsenglish https://beemily.pl/. Emilia przygotowała dla Was świetny materiał w tym temacie.

Adwokat Joanna Lubecka

[1] Łolik, Klauzule indemnifikacyjne w praktyce obrotu gospodarczego, Przegląd Prawa Handlowego 2016/6/11-18

[2] Tamże.

[3] Tamże.