Wniesienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części do spółki z o.o. może być podyktowane wolą zmiany formy organizacyjnej prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej w kierunku spółki z o.o. lub szeroko rozumianej reorganizacji prowadzonego biznesu. Zmiana ta może nastąpić na jeden z kilku sposobów. Wybór odpowiedniej drogi powinna poprzedzać analiza prawna, ale także podatkowa. W praktyce, reorganizacja formy prowadzenia działalności gospodarczej często następuje w drodze wniesienia przedsiębiorstwa aportem do spółki z o.o.
Co to jest to ,,przedsiębiorstwo’’?
Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z posiadaniem praw do przedsiębiorstwa. W potocznym znaczeniu przedsiębiorstwo kojarzymy często z ujęciem ,,materialnym’’ (nieruchomości, sprzęt, maszyny etc). W praktyce nawet niewielki biznes prowadzony w formie jednoosobowej działalności gospodarczej wiąże się z posiadaniem przedsiębiorstwa. Najprościej, jest nim wszystko to co służy i wiąże się z prowadzonym biznesem lub jest jego wynikiem.
W ujęciu kodeksowym (art. 551 Kodeksu cywilnego), przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej, które obejmuje w szczególności:
1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
5) koncesje, licencje i zezwolenia;
6) patenty i inne prawa własności przemysłowej;
7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
8) tajemnice przedsiębiorstwa;
9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Przedsiębiorstwo w ww. ujęciu może być przedmiotem wkładu na pokrycie udziałów w spółce z o.o.
Na potrzeby przygotowania procesu związanego z wniesieniem przedsiębiorstwa do spółki z o.o. konieczne będzie określenie składników majątkowych i niemajątkowych wchodzących w jego skład oraz ich wycena. Należy zaznaczyć, że wycena ta powinna być przygotowana w sposób rzetelny i odzwierciedlać faktyczną wartość przedsiębiorstwa. Niedoszacowanie lub przeszacowanie wartości aportu może wiązać się z konsekwencjami prawnymi.
Aport – co to takiego?
Wkład do spółki z o.o. może mieć charakter zarówno pieniężny, jak i niepieniężny (tzw. aport). W praktyce zdarza się również, że wspólnik pokrywa swoje udziały częściowo wkładem pieniężnym, a częściowo niepieniężnym (jest to tzw. wkład mieszany). Ustawa Kodeks spółek handlowych nie zawiera definicji legalnej wkładu niepieniężnego, a katalog praw, które mogą być jego przedmiotem jest uznawany za otwarty (por. A. Szumański, w: Sołtysiński i in., Komentarz KSH, t. 1, 2012, s. 277, Nb 13). Przedmiotem wkładu niepieniężnego może być w szczególności przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część.
Umowa spółki z o.o., a aport przedsiębiorstwa
Aport przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części może zmierzać do jego wniesienia do istniejącej lub nowoutworzonej spółki z o.o. W przypadku nowopowstającej spółki, postanowienia umowy spółki powinny wskazywać na (1) możliwość wniesienia wkładu niepieniężnego, (2) jego przedmiot, (3) wspólnika który wnosi aport, a także (4) liczbę i wartość nominalną obejmowanych za niego udziałów.
Z kolei wnosząc aport do istniejącej spółki z o.o., konieczna jest analiza postanowień umowy spółki i weryfikacja czy pozwala ona na wnoszenie wkładów niepieniężnych oraz czy przewiduje ona możliwość podwyższenia kapitału zakładowego. W zależności od wyników wskazanej analizy, należy dopełnić ewentualnych, koniecznych czynności związanych ze zmianą umowy spółki i podjęciem niezbędnych uchwał przez Zgromadzenie Wspólników. Finalnym wynikiem tych działań będzie podwyższenie kapitału zakładowego o kwotę stanowiącą wartość przedsiębiorstwa oraz wniesienia do spółki wkładu niepieniężnego w postaci przedsiębiorstwa na pokrycie podwyższonego kapitału zakładowego. Protokół z Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników, w trakcie którego dojdzie do zmiany umowy spółki z o.o. musi zostać zaprotokołowany przez notariusza. Następnie, zmiana umowy spółki powinna zostać zgłoszona do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.
Aport przedsiębiorstwa, a pracownicy
Wniesienie przedsiębiorstwa do spółki stanowi przejście zakładu pracy na innego pracodawcę w rozumieniu art. 231 Kodeksu pracy. Wiąże się do z obowiązkiem dopełnienia określonych formalności względem pracowników. Powinni oni zostać poinformowani o przewidywanym terminie przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę, jego przyczynach, prawnych, ekonomicznych oraz socjalnych skutkach dla pracowników, a także zamierzonych działaniach dotyczących warunków ich zatrudnienia, w szczególności warunków pracy, płacy i przekwalifikowania. W tym zakresie konieczne jest przygotowanie odpowiedniej informacji i przekazanie jej pracownikom na piśmie, w terminie co najmniej na 30 dni przed przewidywanym terminem przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę.
Aport przedsiębiorstwa, a kontrahenci
Wnosząc przedsiębiorstwo do spółki z o.o. można zadać sobie uzasadnione pytanie – a co z umowami łączącymi przedsiębiorcę z jego kontrahentami? Przy przechodzą one automatycznie na spółkę z o.o.? Czy przedsiębiorca powinien dopełnić jakichś czynności formalnych w tym zakresie?
Wniesienie aportu do spółki z o.o. nie powoduje automatycznego przejścia praw i obowiązków przedsiębiorcy wynikających z różnego rodzaju umów jakie wiązały go z podmiotami trzecimi na spółkę z o.o. W tym zakresie konieczna jest analiza umów łączących przedsiębiorcę z jego kontrahentami. Prawa przedsiębiorcy z umowy mogą być przeniesione bez zgody drugiej strony, o ile umowa nie wskazuje, że do ich przejścia na inny podmiot wymagana jest zgoda lub zakaz ten nie wynika z przepisów prawa. Na przeniesienie obowiązków przedsiębiorcy z umowy wymagana jest co do zasady zgoda drugiej strony.
W konsekwencji, przed wniesieniem przedsiębiorstwa aportem do spółki wielokrotnie konieczne jest uzyskanie pisemnej zgody kontrahentów na zawarcie umowy cesji pomiędzy spółką, a przedsiębiorcą oraz zgód na przejęcie długów przez spółkę. W tym kontekście konieczne jest dopełnienie odpowiednich czynności formalnych związanych z przygotowaniem zgód, umów, koniecznych zawiadomień oraz pozostałej, niezbędnej dokumentacji.
Aport, a koncesje, licencje, zezwolenia
Jeśli chodzi o prawa i obowiązki o charakterze publicznoprawnym, wynikających z szczególności z zezwoleń, koncesji oraz licencji związanych z działalnością przedsiębiorstwa, zasadą jest, że nie przechodzą one wraz z aportem na nowy podmiot, chyba że konkretne przepisy prawa stanowią inaczej. Konieczna jest zatem weryfikacja czy posiadane przez przedsiębiorcę decyzje administracyjne (koncesje, licencje, zezwolenia) przejdą na spółkę czy będzie zachodziła konieczność uzyskania przez spółkę nowych decyzji administracyjnych.
Podsumowanie
Wniesienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części aportem do spółki z o.o. wymaga dopełnienia szeregu czynności formalnych. Wielokrotnie jedynak właśnie ta forma reorganizacji sposobu prowadzenia działalności gospodarczej jest uznawana za najbardziej optymalną.
Adwokat Joanna Lubecka
Zdjęcie, źródło: Biznes zdjęcie utworzone przez drobotdean – pl.freepik.com