Forma zawarcia umowy, a przeniesienie autorskich praw majątkowych – dlaczego to takie ważne?

Niemiecka spółka zawiera umowę o współpracy ze spółką kierowaną przez Adama. Umowa w sposób szczegółowy reguluje jej przedmiot, obowiązki stron, czas trwania umowy, tryb jej rozwiązania, kwestię zakazu konkurencji i tajemnicy przedsiębiorstwa. Umowa określa, że prawem właściwym dla zawieranego kontraktu będzie prawo polskie. Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu uregulowane zostaje zapisem umownym, powstałym w wyniku współpracy stron.

Strony określają wszystkie, istotne dla nich postanowienia umowne i kontrakt jest gotowy do podpisania. Ustalają przy tym, że do zawarcia umowy dojdzie poprzez wymianę skanów podpisanych odręcznie egzemplarzy umowy, przekazanych pomiędzy stronami w drodze wiadomości e-mail.

Strony rozpoczynają współpracę, umowa trwa już przeszło rok. Pomiędzy stronami dochodzi jednak do sporu dotyczącego sposobu wykonania obowiązków przez firmę Adama. W wyniku tego sporu, umowa zostaje rozwiązana przez spółkę niemiecką.

Adam twierdzi, że w okresie obowiązywania umowy przeniesienie praw autorskich do utworów powstałych w tym czasie nie miało miejsca. Spółka niemiecka twierdzi, że autorskie prawa majątkowe przeszły na jej rzecz zgodnie z umową.

Rozstrzygnijmy ten spór.

Strony zawarły umowę i uregulowały w niej kwestie związane m.in. z przeniesieniem autorskich praw majątkowych do utworów, które mają powstać w wyniku współpracy stron. Każda strona podpisała jeden egzemplarz umowy, a skan podpisanego przez siebie odręcznie egzemplarza umowy przekazała drugiej stronie w drodze wiadomości e-mail.

Strony umówiły się, że dla ich umowy prawem właściwym będzie prawo polskie.

Zgodnie z przepisem polskiej ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Dla zachowania formy pisemnej czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. W celu zawarcia umowy możliwa jest wymiana dokumentów obejmujących treść oświadczeń woli, z których każdy jest podpisany przez jedną ze stron

Formą równoważną w skutkach z formą pisemną jest forma elektroniczna Aby zachować formę dokument w postaci elektronicznej, a zatem np. dokument zapisany w formacie PDF, powinien on zostać opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym.

W orzecznictwie podkreśla się, że: ,,Wymaganie zachowania podpisu własnoręcznego nie jest (…) dochowane, gdy nie jest to znak oryginalny, a jedynie odtworzony za pomocą kalki, kserokopiarki, skanera, faksu itp.’’ (tak w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2009 roku, sygn. akt: I PK 58/09).

Wymiana przez strony umowy skanów podpisanych odręcznie egzemplarzy umowy, przekazanych pomiędzy stronami w drodze wiadomości e-mail nie spełniła zatem wymogu dochowania formy pisemnej.

Nie. Mimo, że umowa o przeniesieniu autorskich praw majątkowych, zawarta bez zachowania wymaganej formy nie wywołuje skutków prawnych w postaci przeniesienia autorskich praw majątkowych, to jednak nie jest tak, że nie wywołuje ona żadnych skutków i pozostaje całkowicie bezużyteczna dla stron.

Doktryna i orzecznictwo dopuszczają inną kwalifikację prawną nieważnej umowy przenoszącej autorskie prawa majątkowe na umowę licencji niewyłącznej obejmującej ten sam zakres praw. Umowa licencji niewyłącznej dla swej ważności nie wymaga zachowania formy pisemnej i może być zawarta w dowolnej formie. Konieczne jest jednak ustalenie, czy umowa licencji niewyłącznej przynajmniej w części realizuje cel, który strony chciały osiągnąć, zawierając nieważną umowę przenoszącą  majątkowe prawa autorskie do utworu.

W omawianym przypadku, w sporze o prawo autorskie w kontrakcie międzynarodowym rację ma zatem Adam. Wobec niezachowania wymogu formy pisemnej umowa w zakresie przeniesienia autorskich praw majątkowych jest nieważna, a zatem do ich przeniesienia w istocie nie doszło. Niemiecki przedsiębiorca nie może zatem rozporządzać prawami autorskimi, które miały zostać przez niego nabyte na podstawie umowy. Korzystając z utworów powstałych w wyniku obowiązywania umowy, naraża się na odpowiedzialność z tytułu naruszenia autorskich praw majątkowych i osobistych.

Joanna Lubecka
adwokat