Indemnification and hold harmless provisions – postanowienia indemnifikacyjne – czy należy się ich bać?

Indemnification provisions i hold harmless provisions to postanowienia umowne, które pojawiają się w niemal każdej umowie B2B zawieranej w obrocie międzynarodowym. Ich stosowanie jest zatem pewnego rodzaju standardem. Postanowienia tego typu spotykamy bardzo w umowach ramowych o współpracy, umowach dystrybucyjnych oraz innego rodzaju umowach, na podstawie których strony świadczą na swoją rzecz różne usługi. W praktyce międzynarodowego obrotu handlowego to właśnie tym postanowieniom poświęcana jest znaczna część prowadzonych pomiędzy stronami negocjacji.

W stosunkach krajowych postanowienia indemnifikacyjne występują znacznie rzadziej, co może być przyczyną mniejszej ilości uwagi, jaka jest im poświęcana przez polskich przedsiębiorców w sytuacjach, w których pojawiają się one w kontrakcie negocjowanym z partnerem zagranicznym. Wielokrotnie postanowienia te traktowane są jako typowa klauzula, nad którą można przejść do porządku dziennego.

Czy słusznie?

Przekonajmy się.

Celem wprowadzenia indemnification provisions i hold harmless provisions do kontraktu jest rozłożenie ryzyka związanego z zawarciem umowy pomiędzy jej stronami.

W większości przypadków klauzule te służą doprowadzeniu do sytuacji, w której jedna ze stron jest odpowiedzialna za zrekompensowanie drugiej z nich szkody lub straty powstałej w związku z określonymi działaniami lub zaniechaniami oraz przeniesienie na nią odpowiedzialności związanej z wystąpieniem określonego w umowie zdarzenia.

Najczęściej postanowienia te regulują kwestie takie jak:

• zobowiązanie się przez jedną ze stron względem drugiej do zrekompensowania szkód, kosztów i wydatków, jakie mogą wystąpić w związku z określonymi w umowie zdarzeniami
• uregulowania zasad odpowiedzialności za ewentualne roszczenia, które dana strona umowy może mieć przeciwko drugiej z nich;
• zobowiązanie się przez jedną ze stron względem drugiej do uchronienia jej przed określonymi roszczeniami ze strony osób trzecich (np. wynikłych z wad rzeczy lub naruszenia praw autorskich).

W konkretnym przypadku treść postanowień indemnifikacyjnych może być bardzo różna, w zależności od tego co jest przedmiotem danej umowy i jakie ryzyka wiążą się z prowadzeniem współpracy przez strony.

Wprowadzając postanowienie indemnifikacyjne do umowy, warto zwrócić szczególną uwagę na to jakie prawo ma być dla niej właściwe. To właśnie ono będzie miało wpływ na znaczenie poszczególnych pojęć pojawiających się w umowie i skutki jej zawarcia.

Istotne są również kwestie językowe i upewnienie się, że strony rozumieją dane pojęcie w ten sam sposób. Wątpliwości interpretacyjne dotyczące znaczenia poszczególnych zapisów umownych występują bardzo często i to nawet w przypadku, gdy przez okres całej współpracy strony porozumiewały się w przyjętym przez nie języku, którym najczęściej jest język angielski.

Oczywiście. Umieszczanie tego typu postanowień w umowach zawieranych w obrocie krajowym znajduje swoją podstawę w zasadzie swobody kontraktowania.

Na znaczenie klauzul indemnifikacyjnych warto spojrzeć z dwóch stron. Z jednej z nich, pozwalają one na uzgodnienie zakresu ryzyka kontraktowego, jaki dana strona umowy jest gotowa na siebie przyjąć w związku z określoną współpracą gospodarczą. Z drugiej, są narzędziem zabezpieczającym stronę umowy przed szkodami i roszczeniami, które przejmuje na siebie druga z nich. W praktyce bardzo często jest to strona, która w bardziej efektywny sposób może podjąć sensowną obronę przed dochodzonym roszczeniem.

Przykład:

W przypadku umowy sprzedaży obrona przed szkodami spowodowanymi przez produkt stanowiący przedmiot zawartej umowy sprzedaży może być bardziej efektywnie realizowana przez sprzedawcę niż ich nabywcę (np. dystrybutora).

Nie, z pewnością nie warto ich ignorować, ale uczynić jednym z istotnych punktów ustaleń prowadzonych z drugą stroną umowy. To właśnie treść tych postanowień umownych może mieć decydujące znaczenie dla ukształtowania zasad odpowiedzialności stron umowy za różne zdarzenia, do jakich może dojść w związku z prowadzoną współpracą gospodarczą.

Joanna Lubecka
adwokat