1. Wybór optymalnej formy prowadzenia działalności gospodarczej
W ramach ostatniej akcji ,,O czym chciałbyś/abyś przeczytać na blogu prawnym?’’ zadano pytanie o możliwość zatrudniania pracowników w przypadku prowadzenia działalności w formie jednoosobowej działalności gospodarczej. Oczywiście odpowiedź na to pytanie jest twierdząca i fakt, że forma ta określana jest jako ,,działalność jednoosobowa’’ nie oznacza, że musimy działać sami. Można zawierać wszelkiego rodzaju umowy, w tym także umowy o pracę czy umowy cywilnoprawne.
Jednoosobowa działalność gospodarcza to forma prowadzenia biznesu, która dla jednych przedsiębiorców będzie odpowiednia tylko na początek, a dla równie wielu – przez cały okres prowadzenia działalności. W wielu przypadkach dopiero na pewnym etapie rozwoju prowadzonej działalności gospodarczej przedsiębiorca rozważa założenie spółki, która jest odrębnym od niego bytem prawnym. Wpływa na to szereg czynników.
Czym należy kierować się dokonując wyboru optymalnej formy prowadzenia działalności gospodarczej? Istotne jest uwzględnienie następujących elementów:
- rodzaj prowadzonej działalności (w tym wykonywanego zawodu)
- ocena skali działalności
- posiadanie kapitału początkowego
- ryzyko jej prowadzenia
- ocena czy chcemy osobiście uczestniczyć w prowadzeniu działalności
- ocena formy opodatkowania
- ocena kosztów prowadzenia
Opowiedzmy sobie zatem krótko o specyfice jednoosobowej działalności gospodarczej.
2. Wpis przedsiębiorcy do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej
Przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą są wpisywani do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (tzw. „CEIDG”), prowadzonej w systemie teleinformatycznym przez ministra właściwego do spraw gospodarki. Nie należy jej mylić z Krajowym Rejestrem Sądowym. Przeglądanie wpisów w CEIDG oraz wyszukiwanie informacji o przedsiębiorcach prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą możliwe jest pod adresem: https://prod.ceidg.gov.pl/CEIDG/CEIDG.Public.UI/Search.aspx.
Wpisowi do CEIDG podlega szereg informacji, w tym m.in. imię i nazwisko przedsiębiorcy, numer NIP, numer REGON, firma przedsiębiorcy (czyli jego nazwa, która powinna zawierać co najmniej imię i nazwisko przedsiębiorcy), adres do doręczeń, adres stałego miejsca wykonywania działalności gospodarczej, jak również przedmiot wykonywanej działalności gospodarczej według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). W systemie teleinformatycznym CEIDG można również sprawdzić datę rozpoczęcia i zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej, a także informację czy wobec przedsiębiorcy orzeczono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej.
3. Sposoby złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej
Aby rozpocząć prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej należy najpierw złożyć wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Można to uczynić na kilka sposobów:
- tradycyjnie – podczas wizyty w urzędzie, korzystając z następujących możliwości:
- uprzednio wypełniając formularz na stronie CEIDG – bez konieczności zakładania konta, a nawet drukowania formularza. Wniosek wypełniony przez przedsiębiorcę otrzyma kod, który pojawi się na stronie CEIDG po jego wypełnieniu. Po podaniu tego kodu w urzędzie, urzędnik wydrukuje wypełniony przez przedsiębiorcę formularz, i da go przedsiębiorcy do podpisania, potwierdzając jednocześnie złożenie wniosku w systemie;
- uprzednio wypełniając i podpisując formularz, który dostępny jest w urzędzie;
- składając wniosek uprzednio pobrany ze strony CEIDG, wypełniony, wydrukowany i podpisany własnoręcznym podpisem;
- po uprzednim skontaktowaniu się z Centrum Pomocy pod numerem:801 055 088 lub 22 765 67 32 i wypełnieniu wniosku wspólnie z konsultantem. Po rozmowie przedsiębiorca otrzyma SMS z kodem, czyli numerem swojego wniosku. Z tym numerem przedsiębiorca powinien udać się do urzędu miasta lub gminy, w którym urzędnik wydrukuje jego wniosek i da przedsiębiorcy go do podpisania.
- listownie – przesyłając wniosek na adres właściwego urzędu – w tym przypadku pamiętać trzeba jednak o konieczności poświadczenia własnoręcznego podpisu przedsiębiorcy przez notariusza;
- online – przy wykorzystaniu formularza elektronicznego.
Przy składaniu wniosku online, dostępnego na stronie internetowej CEIDG pod adresem: (https://prod.ceidg.gov.pl/CEIDG.CMS.ENGINE/?D;9afde6cc-3bc3-4533-8d8b-1164d445bbef), konieczne jest podpisanie wniosku kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Składając wniosek online za pośrednictwem ww. strony internetowej, można zarazem dopełnić pozostałych formalności takich jak rejestracja w ZUS, GUS lub jako podatnik VAT.
Złożenie wniosku o wpis do CEIDG, jak również aktualizacja danych są bezpłatne.
4. Rejestracja przedsiębiorcy w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej
Wpis do CEIDG powinien zostać dokonany nie później niż następnego dnia roboczego po dniu złożeniu wniosku. Działalność gospodarczą można podjąć już w dniu złożenia wniosku o wpis do CEIDG. Warto wiedzieć, że CEIDG prześle dane przedsiębiorcy do urzędu skarbowego, który nada firmie przedsiębiorcy numer NIP oraz poinformuje GUS, ZUS (lub KRUS) o wpisie jego firmy do CEIDG i o nadanym numerze NIP.
5. Reprezentacja przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą
Przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą działa w imieniu własnym. Może jednak ustanowić pełnomocnika lub prokurenta do prowadzenia jego spraw. Udzielenie pełnomocnictwa lub prokury podlega ujawnieniu w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Niezależnie od powyższego przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą ma również możliwość zatrudnienia pracowników, którzy będą świadczyli na jego rzecz pracę w ramach przedmiotu prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej.
6. Odpowiedzialność przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą
Charakterystycznym elementem prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej jest pełna odpowiedzialność przedsiębiorcy. Oznacza to, że osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, za wynikłe z niej zobowiązania odpowiada całym swoim majątkiem, nawet prywatnym. W przypadku tej formy prowadzenia działalności nie ma rozgraniczenia na majątek prowadzonej działalności gospodarczej i majątek prywatny przedsiębiorcy. Wierzyciele przedsiębiorcy mogą dochodzić swoich należności zarówno z majątku prowadzonego przedsiębiorstwa, jak i majątku prywatnego przedsiębiorcy. Co więcej wierzyciele osobiści czyli np. bank, w którym przedsiębiorca zaciągnął kredyt na mieszkanie jako osoba prywatna, również w przypadku braku spłaty może dochodzić swoich wierzytelności nie tylko z majątku prywatnego, ale też majątku działalności gospodarczej prowadzonej przez przedsiębiorcę. Odpowiedzialność całym majątkiem nie ogranicza się jedynie do majątku nabytego podczas prowadzenia działalności, ale ma odniesienie również do majątku zgromadzonego przed rozpoczęciem działalności gospodarczej.
7. Opodatkowanie przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą
Na etapie składania wniosku o wpis do CEIDG należy wybrać jedną ze wskazanych poniżej form opodatkowania:
- na zasadach ogólnych, według skali podatkowej;
- według stawki liniowej;
- ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych;
- na zasadach karty podatkowej.
Jeśli przedsiębiorca nie wybierze żadnej z ww. form opodatkowania, to będzie opodatkowany na zasadach ogólnych, według skali podatkowej podatku dochodowego od osób fizycznych
8. Przedsiębiorca – konsument
Z dniem 1 stycznia 2021 roku weszła w życie nowelizacja przepisów Kodeksu cywilnego oraz ustawy z dnia 30 maja 2014 roku o prawach konsumenta, która wprowadza istotne zmiany w zakresie statusu przedsiębiorcy. Istota wskazanej nowelizacji sprowadza się do tego, iż w pewnych przypadkach – wyraźnie wskazanych w przepisach, przedsiębiorca będący osobą fizyczną, który zawiera umowę bezpośrednio związaną z jego działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niego osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez niego działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, traktowany jest jak konsument. Pamiętać jednak należy, iż dotyczy to wyłącznie określonych sytuacji, w tym dochodzenia uprawnień z tytułu rękojmi czy odstąpienia od umów zawartych na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa.
9. Zalety i wady prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej
Prowadzenie działalności gospodarczej w formie jednoosobowej, tak jak każda inna forma prowadzenia działalności gospodarczej ma swoje plusy i minusy, których zakres jest dodatkowo zależny od rodzaju prowadzonej działalności.
W ujęciu ogólnym, do zalet tego rodzaju działalności należy zaliczyć w szczególności:
- prostotę utworzenia i rejestracji;
- szybkość rejestracji w CEIDG;
- możliwość rozpoczęcia działalności gospodarczej już w dniu złożenia wniosku o wpis do CEIDG;
- brak wymogu posiadania kapitału początkowego;
- możliwość prowadzenia księgowości uproszczonej, tj. w podatkowej księdze przychodów
i rozchodów lub w ewidencji przychodów przy ryczałcie; - możliwość skorzystania z preferencyjnych składek ZUS, ulg – np. „ulgi na start”, dofinansowania;
- niezależność przedsiębiorcy.
Pewnego rodzaju ,,wadą’’ lub po prostu konsekwencjami prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej jest niewątpliwie odpowiedzialność przedsiębiorcy za zobowiązania związane z prowadzeniem działalności gospodarczej całym swoim majątkiem.
Osoba zamierzająca rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej powinna wziąć pod uwagę szereg przesłanek przemawiających za wyborem określonej formy jej prowadzenia. W szczególności, w pierwszej kolejności powinna rozważyć rozmiary planowanej działalności gospodarczej, co w toku jej prowadzenia może mieć duży wpływ na ponoszenie przez przedsiębiorcę odpowiedzialności za zobowiązania powstałe w związku z jej prowadzeniem, jak również koszty jej prowadzania, w tym związane z opodatkowaniem.
